FRANCHISING

Franchising, bir mal ya da hizmetin üretim ayrıcalığına sahip olan işletme tarafından, başka bir işletmeye belirli bir bedel karşılığında söz konusu mal ya da hizmeti belirli bir bölge ve sürede üretme ya da satma hakkını vermesine ilişkin sözleşme türüdür. Bu sözleşme türünde know-how (bilgi birikimi) ve markanın imtiyaz hakkı sahibi, belirli süre, koşul ve sınırları kapsayacak şekilde belirli şartlar çerçevesinde bağımsız yatırımcılara sistemini ve markasını kullanma hakkını devreder.

Bir sistemin ve/veya markanın işletme haklarına sahip olan ve franchising sözleşmesi ile bu hakları üçüncü yatırımcılara kullandıran kişi veya firmalar, franchise veren (franchisor – franchiser) dir. Franchise veren üzerinde hak sahibi olduğu sistem ve / veya markayı kullandığı işletmeleri olabildiği gibi aynı sistem ve markayı üçüncü şahıslara da işletmek üzere verebilir. Franchise veren marka ve sistemi tanıtım, araştıma, eğitim, denetim gibi destek ve sorumluluklarını da kendisi üstlenir.

Sistemin ve markanın belli bir mal ya da hizmet noktası ve/veya bölgesi için haklarını anlaşma ile alarak uygulayan bağımsız üçüncü şahıs yatırımcılara franchise alan (franchisee) denilir.

Bir ülke dışında geliştirilmiş marka ya da sistemler vardır. İşte bu marka ya da sistemin dışarıdan belirli bir bedel ya da oran karşılığında haklarını alan kişi veya şirket master franchise alan (master franchisee ) olarak adlandırılır.

Franchise alan kişi veya kuruluşun, sisteme girmek için franchise veren firma ya da kuruluşa bir defaya mahsus ödediği bedel (franchise fee) franchise giriş bedeli olarak adlandırılır.

Bir de royalty olarak adlandırılan franchise kullanım bedeli vardır ki; bu da franchise alanın işletme süresince markayı ve franchising sistemini kullandığı sürece, franchise veren’e cirodan ya da kazançtan ödediği miktar ya da oranı ifade eder.

Ticaret Kanununun 116.Maddesine göre; ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya müstahdem gibi tabi bir sıfat olmaksızın bir mukaveleye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimi bir surette ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir.

Franchising, bayilik, acentalık ve distribütörlük ilişkileri, hizmet, satış, vekalet, acentalık, tek satıcılık sözleşmeleri gibi sözleşmelerin bir veya birkaçının özelliklerinin bir arada barındığı sözleşme türleri ile ortaya çıkarlar. Ticari hayatın vazgeçilmez aktörleri arasında yer alan franchisor ve franchisee ler arasında ortaya çıkan sorunların çözümü, ilişkilerinin düzenlenmesi, acentalık, distribütörlük, bayilik ve ticari temsilcilik ilişkilerinin geliştirilmesi için en uygun platform dijitalavukat paltformudur.